Trẻ chậm nói là một trong những nỗi lo phổ biến nhất của phụ huynh trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, không phải ba mẹ nào cũng nhận ra sớm các dấu hiệu cảnh báo, và điều này có thể khiến trẻ bỏ lỡ “giai đoạn vàng” để phát triển toàn diện ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp.
Trẻ chậm nói là gì?
Trẻ chậm nói là những trẻ có sự phát triển ngôn ngữ chậm hơn so với mức trung bình của độ tuổi. Điều này có thể thể hiện ở việc nói muộn, vốn từ ít, phát âm không rõ, hoặc không biết sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp một cách hiệu quả.
📌 Tham khảo thêm bài viết: Can thiệp ngôn ngữ cá nhân hóa cho trẻ chậm nói
8 Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói
Ba mẹ hãy quan sát kỹ nếu con có những biểu hiện dưới đây – đặc biệt trong giai đoạn 18–36 tháng tuổi:
1. Ít bập bẹ khi qua 12 tháng
Trẻ không phát ra âm thanh, không bập bẹ hoặc hoàn toàn im lặng dù đã hơn 1 tuổi.
2. 18 tháng vẫn chưa nói được từ đơn
Một trong những mốc ngôn ngữ quan trọng là nói được từ đơn như “bà”, “mẹ”, “ăn”… Nếu chưa có, cần đánh giá chuyên sâu.
3. Không phản ứng khi gọi tên
Trẻ không quay lại khi ba mẹ gọi, dù không có vấn đề về thính lực.
4. Không biết chỉ tay hoặc ra hiệu để giao tiếp
Tương tác phi ngôn ngữ kém (không chỉ tay, không lắc đầu, không gật đầu) là dấu hiệu báo động sớm.
5. Vốn từ vựng nghèo nàn, không tăng theo thời gian
Dù đã hơn 2 tuổi nhưng trẻ vẫn lặp lại vài từ đơn, không có tiến triển rõ rệt.
6. Không thể ghép 2 từ lại với nhau ở tuổi lên 2
Ví dụ như: “mẹ bế”, “ăn cơm”, “con ngủ”. Nếu không ghép được, ba mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra.
7. Giao tiếp chủ yếu bằng hành động
Trẻ không nói, chỉ kéo tay người lớn, khóc hoặc la hét để thể hiện nhu cầu.
8. Không bắt chước âm thanh hoặc lời nói
Trẻ không có xu hướng lặp lại từ ngữ hoặc âm thanh sau khi nghe người lớn nói.
Trẻ chậm nói có phải tự kỷ không?
Không phải mọi trẻ chậm nói đều là tự kỷ. Tuy nhiên, nếu trẻ chậm nói đi kèm với các dấu hiệu như:
-
Thiếu tương tác xã hội
-
Không có nhu cầu kết nối
-
Không chơi giả vờ hoặc không phản ứng cảm xúc
Thì có thể là biểu hiện của rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hoặc chậm phát triển trí tuệ, và cần được đánh giá bởi đội ngũ chuyên môn đa ngành.
Khi nào nên đưa trẻ đi đánh giá?
Ngay khi trẻ có từ 2 dấu hiệu trong danh sách trên, phụ huynh không nên chờ đợi thêm.
Can thiệp sớm trong giai đoạn 18–36 tháng sẽ giúp trẻ tận dụng tối đa khả năng phục hồi của hệ thần kinh (neuroplasticity), từ đó cải thiện rõ rệt khả năng nói, giao tiếp và học tập.
Đánh giá trẻ chậm nói gồm những gì?
Một số công cụ chuyên sâu thường được sử dụng:
-
ASQ-3, Denver II – đánh giá phát triển tổng quát
-
PEP-3, Vineland-2 – đánh giá kỹ năng thích ứng và nhận thức
-
WISC-V, YCAT-2 – đánh giá tư duy và năng lực học tập
-
M-CHAT, STAT – sàng lọc tự kỷ ở trẻ nhỏ
Lời khuyên dành cho ba mẹ
✅ Không so sánh trẻ với bạn bè cùng lứa – hãy dựa vào mốc phát triển khoa học.
✅ Không trì hoãn đánh giá chỉ vì nghĩ “lớn sẽ biết nói”.
✅ Hành động sớm – là cách tốt nhất để bảo vệ tương lai của con.
Liên hệ đánh giá sớm cho trẻ
📍 Phòng khám Tâm lý Trẻ em Dr.Min
Địa chỉ: A7-03 Khu đô thị Monbay – Hồng Hải – Hạ Long – Quảng Ninh
📞 Hotline tư vấn & đặt lịch: 093 6688 198
🌐 Website: https://phongkhamdoctormin.vn
💬 Fanpage: facebook.com/PhongkhamDrmin
